Nằm chễm chệ ở ngay trang đầu của cuốn Tiếng Việt lớp 1, “Tôi đi học” là bài tập đọc đã gắn liền với biết bao thế hệ học sinh. Không khí náo nức của buổi tựu trường cùng những cảm xúc háo hức, hồi hộp, buồn vui lẫn lộn đan xen luôn luôn khó tả.

“Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường.

Tôi không thể nào quên được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy, vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết. Nhưng mỗi lần thấy mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên đến trường, lòng tôi lại tưng bừng rộn rã.

Buổi sáng mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: Hôm nay tôi đi học.”

Giáo dục luôn là vấn đề được đặt lên hàng đầu ở nhiều quốc gia, “Vì lợi ích trăm năm trồng người”. Dẫu câu chuyện giáo dục luôn là đề tài khiến xã hội tốn không ít giấy mực, tuy nhiên, vào ngày 5/9 hàng năm, không khí nô nức cắp sách đến trường vẫn luôn rộn rã. Nhân ngày đầu năm học mới, cùng nhau nghiềm ngẫm lại lá thư vốn rất nổi tiếng mà cố Tổng thống Mỹ Abraham Lincoln (12.2.1809 – 15.4.1865) gửi thầy hiệu trưởng ngôi trường nơi con trai ông theo học.

‘Kính gửi thầy,

Con tôi sẽ phải học tất cả những điều này. Rằng không phải tất cả mọi người đều công bằng, tất cả mọi người đều chân thật. Nhưng xin thầy hãy dạy cho cháu biết cứ mỗi kẻ vô lại ta gặp thì ở đâu đó sẽ có một vị anh hùng.

Cứ mỗi một chính trị gia ích kỷ, ta sẽ gặp một nhà lãnh đạo tận tâm.

Cứ mỗi một kẻ thù thì ở đâu đó sẽ có một người bạn.

Và nếu có thể, xin hãy dạy cho thằng bé tránh xa bản tính ganh ghét, đố kị.

Xin hãy dạy cho cháu biết được bí quyết của niềm vui chiến thắng thầm lặng. Dạy cho cháu biết được rằng những kẻ hay bắt nạt người khác lại chính là những người dễ đánh bại nhất.

Xin hãy giúp cháu nhìn thấy thế giới tuyệt vời của những cuốn sách, nhưng xin cũng cho cháu có đủ thời gian để lặng lẽ suy tư về sự bí ẩn muôn thuở của cuộc sống: Như đàn chim tung cánh trên bầu trời, đàn ong bay lượn trong ánh nắng và những bông hoa nở bên ngọn đồi xanh ngát.

Ở trường, xin thầy hãy dạy cho cháu biết cách chấp nhận thi trượt còn hơn gian lận trong khi thi.

Xin hãy giúp cháu có niềm tin vào chủ kiến riêng của bản thân, mặc cho tất cả mọi người đều cho rằng ý kiến đó hoàn toàn sai lầm.

Xin hãy dạy cho cháu biết cách đối xử tốt đối với những người hòa nhã và cứng rắn đối với những kẻ thô bạo.

Xin hãy tạo cho cháu sức mạnh để không chạy theo đám đông khi tất cả mọi người đều chỉ biết chạy theo một hướng.

Xin dạy cho cháu biết phải lắng nghe tất cả mọi người nhưng cần phải sàng lọc nó qua một tấm lưới chân lý để rồi chỉ đón nhận những gì tốt đẹp.

Và nếu có thể, xin hãy dạy cho cháu biết cách mỉm cười khi buồn bã. Xin hãy dạy cho cháu biết rằng không có sự xấu hổ trong những giọt nước mắt. Xin hãy dạy cho cháu biết chế giễu những kẻ yếm thế và cẩn thận trước sự ngọt ngào đầy cạm bẫy.

Xin hãy dạy cho cháu biết rằng có thể bán cơ bắp và trí tuệ cho người ra giá cao nhất, nhưng không bao giờ cho phép ai ra giá mua trái tim và tâm hồn mình.

Xin hãy dạy cho cháu ngoảnh lại làm ngơ trước một đám đông gào thét và đứng thẳng người bảo vệ những gì cháu cho là đúng. Xin hãy đối xử dịu dàng với cháu nhưng đừng vuốt ve nuông chiều bởi vì chỉ có thử thách của lửa mới tôi luyện được những thanh sắt cứng rắn.

Xin hãy cho cháu biết rằng cháu phải luôn có niềm tin tuyệt đối vào bản thân bởi vì khi đó cháu sẽ có niềm tin tuyệt đối vào nhân loại.

Tôi cho rằng đây quả là một yêu cầu quá lớn, nhưng xin thầy hãy cố gắng hết mình. Nếu được như vậy thật là điều tuyệt vời đối với con trai tôi’.

B.L