Tuổi học đường là lứa tuổi đang phát triển tâm sinh lý nên rất nhạy cảm với những tác động xung quanh. Các em dễ bị ảnh hưởng bởi những áp lực, suy nghĩ, lối sống tiêu cực dẫn đến tâm lý bi quan, chán nản, thậm chí là ý nghĩ tự sát. Cha mẹ đặc biệt cần có sự quan tâm, chia sẻ để tránh xảy ra những nguy hại do chứng trầm cảm tuổi học đường.

Vấn đề này sẽ được bàn luận trong cuộc trò chuyện giữa Tiến sĩ Tâm lý Tô Nhi A, diễn viên Bích Trâm và MC Quang Huy.

1. Nguyên nhân dẫn đến bệnh trầm cảm ở lứa tuổi học đường

Trầm cảm là rối loạn tâm lý gây ra tâm trạng buồn rầu, chán nản, mệt mỏi, uể oải, mất hứng thú kéo dài. Nếu tình trạng này lặp đi lặp lại trong một thời gian dài sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho người mắc như: suy giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ, các rối loạn tâm thần khác khiến người bệnh tìm cách tự tử.

Trầm cảm ở lứa tuổi học đường có thể đến từ các nguyên nhân như:

• Bị trầm cảm do áp lực từ cuộc sống, gia đình, xã hội: những áp lực từ việc học hành, từ các mối quan hệ bạn bè, quan hệ xã hội cũng như việc dạy dỗ từ gia đình, nhà trường gây cho các em cảm giác căng thẳng, stress, mệt mỏi, áp lực lớn và kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng trầm cảm
• Đây là giai đoạn tâm sinh lý thay đổi gây trầm cảm: Ở lứa tuổi học đường là các em sẽ bước vào thời kỳ dậy thì, tâm sinh lý ở khoảng thời gian này đang thay đổi nên các em chưa có đủ khả năng nhận thức toàn diện về một vấn đề gặp phải. Các em dễ bị ảnh hưởng từ chính những suy nghĩ tiêu cực, ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi cá nhân. Trong trường hợp này nếu không được định hướng đúng thì những suy nghĩ và hành vi tiêu cực sẽ ám ảnh các em gây nên những hành động đáng tiếc

• Nguyên nhân sinh học: Các chất dẫn truyền thần kinh đảm nhiệm chức năng dẫn truyền tín hiệu tới những thành phần khác của não bộ và cơ thể. Khi các chất dẫn truyền này bị biến đổi hoặc hư hại thì chức năng cảm thụ của hệ thần kinh cũng bị thay đổi dẫn đến bệnh trầm cảm
• Đặc điểm di truyền: Những người có người thân bị trầm cảm thường có nguy cơ mắc trầm cảm cao hơn so với những người bình thường
• Bị ám ảnh những đau thương từ lúc nhỏ cũng là nguyên nhân khiến các em bị trầm cảm. Những việc đau thương thời thơ ấu như bị lạm dụng thể xác và tinh thần, người thân qua đời,… gây thay đổi trong não bộ, khiến các em ở lứa tuổi học đường dễ bị trầm cảm
• Ở lứa tuổi học đường mắc trầm cảm còn do lối sống không lành mạnh: những thói quen xấu ở tuổi thanh thiếu niên như lười vận động, nghiện điện tử, thức khuya, ăn uống không điều độ, sử dụng các loại chất kích thích… là những nguyên nhân gây suy giảm thể chất, suy nhược thần kinh dẫn đến trầm cảm.
• Lứa tuổi học đường là giới tính thứ ba, khi các em nhận ra giới tính thật của bản thân sẽ thường tự ti, mặc cảm và nhiều khi do sự trêu chọc, dè bỉu của bạn bè mà dẫn đến áp lực rồi trầm cảm.

2. Dấu hiệu mắc trầm cảm ở lứa tuổi học đường

Thường xuyên cảm thấy cáu giận:

Ở lứa tuổi này, các em chỉ học tập để vật lộn với một loạt cảm xúc của con người. Vì vậy, khi cảm thấy chán nản, các em thường có xu hướng trở nên nóng tính và thể hiện sự tức giận bằng cách la hét, đập cửa hay những điều tương tự.

Cảm thấy vô dụng hay không có giá trị:

Khi ở tuổi này mà các em bắt đầu thấy cuộc sống của mình vô vị, chẳng có giá trị nào, thường nói mình cảm thấy mình vô dụng thì phụ huynh hãy cẩn thận. Đây là dấu hiệu cho thấy con đang hướng tới thế giới đen tối của trầm cảm.

Cảm thấy buồn mà không hề có lý do:

Phụ huynh thấy con mình ảm đạm, trầm lắng mà không có lý do chính đáng. Tần suất xảy ra ngày một thường xuyên hơn, thì đây là lúc cần dành nhiều thời gian tìm hiểu và giúp đỡ con vượt qua.

Thói quen ngủ thay đổi:

Một dấu hiệu quan trọng của bệnh trầm cảm ở tuổi học đường là sự thay đổi mạnh mẽ trong kiểu ngủ và thói quen ngủ. Các em thường ngủ quá nhiều hoặc ngủ quá ít thì bố mẹ cần phải thận trọng và theo dõi con một cách cẩn thận.

Trở nên thèm ăn:

Một số thanh thiếu niên tự đối phó với trầm cảm và căng thẳng bằng cách ăn uống quá mức. Mặc dù, một số chỉ dừng lại ở việc ăn nhưng bố mẹ cũng cần thận trọng.

Mất hứng thú trong công việc, sở thích:

Khi thấy con chỉ ngồi yên mà không có biểu hiện quan tâm đến bất kỳ hoạt động chúng từng thích thú trước đó, mất hứng thú và rút khỏi các hoạt động yêu thích chứng tỏ đang có một cái gì đó gây phiền toái chúng.

Luôn cảm thấy mệt mỏi:

Hãy quan sát bạn bè của chúng xem có biểu hiện mệt mỏi ở mọi lúc như con mình không, vì đây có thể là một tiếng chuông cảnh báo!

Có thái độ thù địch đối với cha mẹ và xã hội:

Thù địch quá mức hay nổi loạn có thể là một chiến lược đối phó với sự chán nản của các em ở lứa tuổi học đường. Vì vậy, thay vì trừng phạt, phụ huynh nên cố gắng quan tâm, chia sẻ với con hơn và tìm hiểu những lý do thực sự đằng sau những hành vi như vậy.

Thích ở một mình:

Mỗi đứa trẻ nói chung đều thấy thích khi được tôn trọng sự riêng tư. Nhưng nếu trẻ tự tách mình ra khỏi bạn bè và gia đình thì đó là một dấu hiệu cho thấy chúng đang cần giúp đỡ.

Bị ám ảnh bởi việc tự tử hay cái chết:

Nếu cuộc trò chuyện của trẻ xoay quanh cảm xúc của cái chết hoặc tự sát, thì đừng xem nhẹ việc này và hành động nhanh chóng.

3. Phải làm gì khi con có những dấu hiệu của bệnh trầm cảm?

Quan tâm và hỗ trợ con trong độ tuổi học đường là rất cần thiết. Nếu trẻ có những dấu hiệu trên hãy dẫn con đến các bác sĩ chuyên khoa hay bác sĩ tâm lý khám tâm lý để giúp con thoát khỏi giai đoạn khó khăn này.

(Nguồn ảnh trong bài viết: Internet)

Quý vị đừng quên đón xem “Bạn khỏe không?” được phát sóng vào lúc 19 giờ 35 phút vào thứ hai hằng tuần trên kênh Truyền hình Vĩnh Long 1.