Hẳn người chị có tên “Nguyệt thảo mai” trong bộ phim “Phía trước là bầu trời” bất ngờ “hot” trở lại khiến chúng ta ai nấy đều không khỏi ngỡ ngàng. Không phải ngẫu nhiên chị Nguyệt lại khiến chúng ta “phát cuồng” như vậy. Nếu đặt bà chị này vào cuộc sống của thế hệ 9X, 2000 thì chắc chắn ai cũng phải nể phục tài ăn nói khôn khéo cũng như khả năng làm chủ cuộc hội thoại của chị Nguyệt. Thậm chí, không ít người còn tôn Nguyệt thành “đỉnh cao của sự thảo mai”. Cũng từ đây, chị “Nguyệt thảo mai” đã vô tình làm giới trẻ nhầm lẫn giữa hai khái niệm “khéo ăn nói” và “thảo mai”.

Thừa nhận điều này đi rằng là bạn và những người xung quanh đều vô cùng khó chịu với những người có cách nói chuyện quá xởi lởi, thánh thót và có chút “uốn lượn”, tất cả chúng ta đều quy thành một từ “thảo mai”. Thực tế thảo mai và khéo ăn nói đều giống nhau là dùng lời lẽ để chiếm được cảm tình của mọi người.

Chẳng biết  “thảo mai” có từ bao giờ nhưng nhiều người cho rằng lần đầu tiên tính từ này xuất hiện là trong câu ca dao vô cùng sâu xa, thâm tuý:

“Thảo mai rao bán chỉ vàng

Vào đến giữa làng lại bán chỉ xanh”

Hiểu theo nghĩa đơn giản nhất, câu ca dao nói trên ám chỉ người kém trung thực, giả tạo ngay từ trong lời nói cho đến hành động. Thảo mai còn là từ dùng để miêu tả những người lòng dạ thay đổi. Đặc biệt khi mới quen biết, những người này thường được lòng đối phương, được mọi người xung quanh yêu mến, quý trọng. Tuy nhiên cùng với thời gian, bộ mặt thật của người thảo mai lại sớm bị lộ và để lại không mấy thiện cảm trong mắt người khác. Với người thảo mai, sự giả dối thường được thể hiện trong từng hành động, từng câu nói, cử chỉ. Bởi khi làm việc trái với lương tâm của mình, bất cứ ai cũng sẽ có chút ngại ngần, xấu hổ. Và chị Nguyệt thảo mai chính là một ví dụ sinh động và rõ ràng nhất cho những ai cần biết “thảo mai là gì?”. Nguyệt khôn khéo, thông minh biết dẫn dắt và làm hài lòng mọi người mỗi khi nói chuyện nhưng khả năng “lật mặt” thay đổi thái độ của Nguyệt chính là bằng chứng tố cáo sự thảo mai của cô gái này.

Mấu chốt chính của vấn đề nằm ở 2 chữ: chân thành. Cùng là sử dụng tài ăn nói nhưng khéo ăn khéo nói luôn có sự chân thành, thật tâm trong mỗi cuộc hội thoại. Bạn có thể qua mặt những người nhẹ dạ, ít kinh nghiệm sống nhưng với những người từng trải, chỉ qua một vài câu nói, bản chất và tính cách của bạn sẽ phần nào được nhận định. Không phải ngẫu nhiên mà những việc bạn đặt cả trái tim vào làm luôn được mọi người công nhận và ghi dấu ấn, một câu nói chất chứa tấm lòng cũng sẽ đi vào lòng người hơn bất cứ lời lẽ hoa mỹ nào.

Tôi có một cô bạn đại học, so với bạn bè trong lớp, cô ấy đạt được những thành công bỏ xa bạn bè cùng chang lứa khi chỉ vừa ra trường vài năm. Nếu để nhận xét về cô bạn này trong suốt 4 năm học cùng nhau thì nhan sắc tầm trung, học lực bình thường nhưng cô bạn này lại hơn chúng tôi ở “cái miệng”. Ngay từ những ngày đang học năm cuối, bạn tôi đã đã nổi tiếng là cô gái không bao giờ rớt phỏng vấn.

Tôi từng hỏi bạn tôi về bí quyết để chinh phục nhà tuyển dụng của nó, thì được đáp như thế này: “Tao biết mình là một người rất may mắn, nhưng trên đời chẳng ai ăn may mãi được. Tao nghĩ tao được nhận vì tao biết họ muốn gì ở mình và tao muốn vào công ty này để làm gì. Thay vì nhưng lời ba hoa tao luôn nói thẳng, nói thật và nói một cách khôn khéo nhất!”.

Không phải tự nhiên mà những người có tài ăn nói thường gặp thuận lợi hơn trong công việc, cuộc sống. Người biết ăn nói sẽ biết làm cách nào cho người nghe hiểu được ý của mình, nghe theo mình và tránh những xích mích không đáng có. Người biết ăn nói cũng biết được đâu là thời điểm tốt nhất để trao đổi, với từng con người, tình huống khác nhau thì cách giao tiếp cũng khác nhau.

Bạn có thể nói rằng tôi chỉ cần thân với những người hiểu mình, chấp nhận con người mình thôi đủ rồi. Tôi không biết “dẻo mỏ”, không biết lấy lòng ai và tôi không cần phải biến bản thân thành một con người khác để có thêm một vài mối quan hệ. Bạn có thể khăng khăng nói rằng bạn sinh ra đã như vậy, trời cho bạn tính cách ấy, không thể thay đổi. Họ không ưa mình ư? Mặc kệ họ. Đúng là mặc kệ họ và họ cũng mặc kệ bạn! Vậy bạn làm việc được với ai?

Nếu bạn thử nghĩ thoáng hơn một chút, khéo léo không phải là “thảo mai”, giả dối. Khéo léo không biến bạn trở thành một người xấu xa. Việc biết lấy lòng một ai đó trong một hoàn cảnh hoặc một thời điểm nào đó không khiến bạn trở thành kẻ “tồi tệ”. Cần lắm những lời nói thẳng trong mỗi cuộc đối thoại, nhưng thẳng thắn không có nghĩa là bạn phải có bổn phận nói hết mọi thứ. Nói những điều cần nói và giấu đi những thứ không cần nói là một nghệ thuật.

“Nói hay đến kiến trong lỗ còn phải chui ra” là câu khen ngợi mà người xưa dành cho những người khéo léo trong cách nói chuyện. Xã hội hiện đại, từ xin việc đến thăng chức, từ tình yêu đến hôn nhân, từ giao lưu đến hợp tác… không việc gì không cần tài ăn nói. Khéo ăn nói giống như sở hữu loại “dầu bôi trơn” đảm bảo các mối quan hệ của bạn “vận hành” trơn tru. Không khéo ăn nói, gặp chuyện nhỏ mắc trở ngại, gặp chuyện lớn vấp thất bại…

Trong thời kì công nghệ số bùng nổ như hiện nay, nhiều người cho rằng giữa chúng ta đang ít có sự trao đổi, trò chuyện với nhau, vậy cần gì phải để ý đến việc cần khôn khéo khi nói chuyện với người khác trong khi ta đã có một phom mẫu soạn sẵn. Nhưng nếu ai cũng giống nhau thì lấy gì để định vị đó là bạn, lấy gì để so sánh và làm sao bạn có thể bật lên trên tất cả?

Người Trung Quốc xưa thì lại có câu: “Nhất ngôn dĩ hưng bang, nhất ngôn dĩ diệt quốc” được dịch là “Một câu nói có thể mang lại sự thịnh vượng cho đất nước, nhưng một câu nói cũng có thể mang họa diệt quốc”. Câu nói này là một lời khen dành cho những người biết cách ăn nói khéo léo. Những năm 40 của thế kỉ XX, người Mỹ coi “tài ăn nói”, “vàng” và “đạn nguyên tử” là ba báu vật minh chứng cho sự tồn tại và phát triển của thế giới.

Ai cũng nói thế giới bây giờ đang được thu nhỏ lại và sự giao tiếp, hợp tác giữa con người sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, trong đó khả năng ăn nói của mỗi người sẽ có tác dụng then chốt. Một nhà triết học phương Tây đã từng nói: “Trên thế gian có một kĩ năng giúp con người thành công rất nhanh, được mọi người công nhận, đó chính là khả năng nói chuyện và giao tiếp”. Có biết cách giao tiếp khéo léo hay không sẽ quyết định sự thành bại của cuộc đối thoại, thậm chí là quyết định sự thành công của một con người.

Topsao